فرازی از نهج البلاغه حضرت علی (ع)

خطبه 1

در باره آفرینش آسمان، زمین و آدم

آغاز آفرینش
سپاس و ستایش ویژه خداست که هیچ زبانی از عهده آن برنیاید، و شمارشگران زبردست و ماهر، شمار نعمتهای او را نتوانند، و تلاشگران پرتوان از ادای حقّ او ناتوانند، و ژرفای اندیشه بر کرانه بیکران او سرگردان است.

هیچ حصاری گستره صفات الهی را تنگ نگیرد، و دست و زبان از وصف جمالش درمانَد، و هنگام و پایانی بر آن نباشد.
آرامش زمین در پرتو صخره‏هاخدا آفریدگان را در پرتو قدرت خویش برنهاد، و بادها را پیشقراولان رحمتش پراکند، و با صخره‏ها

آغاز دین، شناخت خداست، و شناخت راستین، حق باوری و دل بدو دادن است، و باور کامل، پیرایش ذاتش از آلایشِ شرک است، و حقیقت توحید، اخلاص و ستردن ریا است، و کمال اخلاص، بینش وحدت در ذات و صفات الهی است، که هر «صفتی» خود شاهد جدایی با «موصوف» است و هر «موصوفی» فریادگر دوگانگی با «صفت».

پس آن که خدای سبحان را چنین به وصف آرد، همسنگ آدمیانش ساخته است، و آن کس که همتایی برای او بیند، ذات پاک الهی را دوگانه دیده است. و دوگانگی در حکم تجزیه اوست و تجزیه خداوند یعنی نشناختن او. و آن کس که خدای را در «سویی» بیند و بدو اشاره کند، او را محدود دیده و در شمار آفریدگان شمرده است. و آن که بپرسد خدا در کجاست و یا قلمرو حکومتش تا کجاست، وابسته آنجا قرارش داده و بخشی از هستی را از حضور او غایب دیده است.

عالم محضر خداست

«هست» یی که غبار پدیدگی بر دامن کبریایش ننشسته و از مرز عدم ظهور ننموده است. او با همه پدیدگان است ولی ناپیوسته، و جدای از آنهاست، نه چون بیگانه. انجام امور به دست اوست امّا نه در محدوده «ابزار» و «حرکتها». «بینا» ست از آنگاه که «نگرش سویی» نبوده است. «یکتا» ست چون والاتر از آن است که آفریده‏ای دمساز او گردد و فقدانش دلتنگی آرد.

آفرینش بی‏الگوست، و آفریدگار بی‏دستیار، و آفریدگان در مناسب‏ترین جایگاه

خداوند آفریدگان را از آغاز، بی‏هیچ «جولان اندیشه» و بهره‏وری از تجربه، پی افکند و نیازی به حرکت جدید در ذات خود و یا «همام