جاذبه های گردشگی خاش

کوه تفتان:
تَفتان نام تنها آتشفشان فعال در سراسر ایران است. این کوه در منطقهٔ جنوب شرقی ایران، در استان سیستان و بلوچستان قرار گرفته‌است. این قله در حدود چهار هزار متر از سطح آب‌های آزاد ارتفاع دارد و بلندترین قله در منطقه جنوب شرقی ایران است. نزدیکترین شهر به تفتان خاش است.

تفتان در زبان پارسی به معنای مکان گرما است. این آتشفشان فعال است و گازهای گوگرد در دهانه آن منتشر می‌شوند. کوهنوردان عموما از یال غربی صعود می‌کنند که در آن پناهگاه مجهزی ساخته شده‌است.

مسیر دسترسی به قله تفتان:
در جاده خاش به زاهدان اگر از خاش به سمت شمال حرکت کنید پس از حدود ۲۰ کیلومتر تابلوی بزرگی مسیر دسترسی به قله تفتان را به شما نشان می دهد. اگر از زاهدان به سمت خاش حرکت کنید حدود کیلومتر ۱۳۰ به خروجی روستاهای تمندان و کوشه می رسید. از سر جاده تا دو راهی که سمت راست آن با تابلویی شما را به طرف اردوگاه راهنمایی می کند حدود ۲۰ کیلومتر، و از دو راهی تا اردوگاه ۸ کیلومتر راه پیش رو خواهید داشت.

ارتفاع اردوگاه دره گل از سطح دریا ۲۴۹۳متر، ارتفاع پناهگاه صبح ۳۲۲۸ متر و ارتفاع قله تفتان ۳۹۰۵ متر می‌باشد. از اردوگاه آموزش و پرورش دره گل تا پناهگاه صبح (Sobah) از مسیر تنگه گلو نیاز به سه ساعت کوهپیمایی است. از پناهگاه صبح تا قله تفتان حدود ۳تا ۴ ساعت زمان لازم برای صعود است.

به دلیل وزش بادهای سنگین و سرد در فصل زمستان عموماً صعود به این قله بسیار دشوار است. به طوری که مسیر ۳ ساعته تا پناهگاه بیش از ۸ ساعت زمان نیاز دارد.

--------------------------------------------------------------------------------------------------

قلعه ايرندگان:

بناي اصلي قلعه ايرندگان در قاعده،به صورت مستطيل 36در25متر ،در دو طبقه ساخته شده است .به گونه اي كه هر چه بر ارتفاع آن افزوده مي شود از حجم آن كم مي شود ودر ظاهر به شكل «مصطبه هرم» در مي آيدكه موجب ايستايي بيشتر بنا و جلوگيري از رانش ديوارهاي قطور و مرتفع آن مي شود.

معماران چيره دست محلي با بهره گيري از تجربه خود، براي احداث قلعه تخم گياهي به نام «توتري»را با گل مخلوط مي كردند و ملاطي چسبناك مي ساختند كه وقتي خشك مي شد ،شديدترين رگبارها و بارانهاي فصلي بلوچستان نيز توانايي شستن آن را نداشت به همين دليل بعد از اين همه سال قلعه پايدار مانده است اما اخيرا به علت كم لطفي ساكنان محلي دچار تخريب شده است.

حصار قلعه با سه متر ارتفاع به شكل مستطيل 48در74متر دور تا دور قلعه را فرا گرفته است وبه وسيله غلام گردهايي (محل ويژه اي براي نگهبانان و تيراندازان) در داخل ديوار و چهار برج چهار گوش در چهار راس حصار قلعه محافظت مي كنند.

سازندگان قلعه با بهره گيري از تنه در خت خرما و شاخ و برگ آن و همچنين حصيرهايي از داز (نخل كوتاه وحشي) ، سقفها را مي پوشاندند و روي آنها را كاهگل مي كردند.

محل ورود قلعه تنها از طريق پلكان شمال شرقي امكان پذير بوده است و واردشونده ها پس از عبور از درب اصلي قلعه به وسيله معبري به در گاهي در سمت مياني ديواره جنوبي واز آنجا به وسيله يك راهرو تونل به طول 16/5 متر با شيب نسبتا تند به حياط مركزي مي رسيدند .همچنين براي دسترسي به آب شيرين چاهي در حياط مركزي حفر شده است.

قلعه ايرندگان در مجموع 10 اتاق كوچك و بزرگ داشته كه در اطراف حياط مركزي جاي گرفته اند و براي دسترسي به فضاهاي حاكم نشين و تابستاني ، راه پله يي مخفي، كم عرض ، با شيب زياد وجود دارد.

قلعه ايرندگان بعد از زمان صفويه بويژه در زمان عصر افشاريه محل سكونت حاكمان زهري زهي بوده است كه از جمله آنها دوست محمد ،مندوست ،سبزعلي و رحيم خان بوده اند.

در 50 متري قلعه نيز مسجد جامع ايرندگان بنا شده است اما متاسفانه در سال 1384براي احداث مسجد جامع جديد شهيد شده است.