مشاهیر ایلام

دين و مذهب
دين مجموع معتقدات وعاداتي است كه انسان را با قوه ما فوق يا خالق بشر مربوط مي نمايد و به معني ديگر دين عبارت است از نظام وبرنامه اي كه خداوند براي هدايت ورستگاري انسان به پيامبر خويش وحي كرده است .
تا پيش از پيروزي اعراب وسپاهيان اسلام برايران دين مردم ايلام نيز مانند بسياري از مناطق دگر كشور دين زرتشتي بود واهورا مزدا خداي خوبيها وروشنايي در برابر اهريمن خداي تاريكي وظلمت مورد ستايش قرار مي گرفت وعناصر ديگري نظير آب ، آتش وخاك عناصري مقدس به شمار مي رفتند واستفاده از آنها تابع آداب ومناسك خاص (بويژه در جشنها واعياد مذهبي ) بود.

با پيروزي مسلمين به تدريج دين اسلام به واسطه ي تعاليم مفيد ورهايي بخش انسانها وهمينطور شرايط سخت وسنگين حكومن هاي مستبد گذشته بر مردم ايران به سرعت مورد پذيرش مردم قرار گرفت و با وجود باقي ماندن عده اي بردين زرتشت دين اسلام در اكثريت قريب به اتفاق نواحي مختلف ايران نفوذو يا گسترش كامل يافت .

اختلافاتي كه بر سر جانشيني پيامبر اسلام ( ص) ومسئله خلافت در قرون اوليه اسلامي رخ داد موجب

اختلاف آراء ودر نتيجه تشكيل فرقه هاي مذهبي متعدد در دوره هاي بعدي گرديد.

سرزمين ايلام بواسطه همجواري با سرزمينهاي عراق وقرار گرفتن در معرض اولين حملات مسلمانان وپاره

اي از تبليغات ومروجين مذهب شعيه وهمينطور شرايط مساعد ديگر از دير باز خاستگاه مذهب شيعه اثني

عشري بوده ودر حال حاضر بيش از 93/99 درصد جمعيت آنرا تشكيل مي دهد
***
گویش کردی ایلام یکی از گویش های زبان کردی است و به عنوان گونه ای از گویش کردی جنوبی در کنار گونه های کلهری،سنجابی و لکی قرار دارد.این گویش را«فیلی» نیز می نامند و گویشوران آن عمدتاً در استان ایلام و نیز منطاق کردنشین جنوب شرقی عراق ساکن هستند.
دستگاه واجی گویش کردی ایلام متشکل از 35 واج همخوان و 8 واج نیز واکه هستند
***
زبان کردی و گویش های آن:

زبان کردی یکی از زبانهای هند و ایرانی است که زبان شناسان آن را در زمره زبانهای ایرانی شمال غربی قرار داده اند.آن چه که امروزه کردی نامیده می شود در واقع گویش های مختلفی است که گاه اختلاف آنها چنان زیاد است که گویشوران سخن همدیگر را در نمی یابند،اما اگر دقیق مورد مطالعه قرار گیرند مشخص می شود که همگی دارای اشتراکات فراوان هستند.شاید بتوان گفت که دلیل اختلاف زیاد گویش های کردی،زیستن در مناطق مختلف جغرافیایی و همسایگی با اقوام مختلف باشد که در شکل گیری این گویش های متنوع بی تاثیر نبوده است.

وجود گویش های مختلف زبان کردی از یک سو و پراکندگی گویوشران آن در کشورهای مختلف از سوی دیگر باعث شده است تا تقسیم بندی های مختلفی درباره آنها ارائه شود.
***
علامه سيد جعفر اعرجي در سال 1274 هجري قمري متولد و در سال 1333 هجري قمري وفات كرده است. وي در وضعيت بسيار نامناسب حكومت قاجاريه كه دوران ملوك‌الطايفه اي بود، درباره انساب و نسب‌شناسي مربوط به اعراب مقيم ايران تحقيقاتي انجام داده و و مسافرت‌هايي به شهرهاي مختلف ايران نموده و اطلاعاتي را جمع‌آوري كرده است. وي در اين زمينه كتابي نوشته و 61 كتاب و رساله از وي در رابطه با علم انساب، تاريخ، لغت و علوم اسلامي به جا مانده است.

همچنین 23 مجلد از كتاب‌هاي خطي وي در كتابخانه آيت‌الله مرعشي نجفي موجود است و پدر ايشان از اساتيد مرحوم آيت‌الله مرعشي نجفي به شمار مي‌روند.مدفن علامه سيد جعفر اعرجي در كاظمين عراق است.
***
شاکه و خان منصور

شاکه و خان منصور نامشان با هم آمیخته و ملازم هم بوده که گویا یکی به منزله اسم و دیگری شهرت آن است.در مورد اصل و نسب این دو مرد شاعر روایات گوناگونی وجود دارد که نتیجه آنها این است که شاکه اهل صالح آباد مهران و پیشه اش بزاز و دوره گرد و یک فروشنده بوده است خانمنصور اهل و ساکن ایوان غرب(1105 هجری قمری) و از ضابطان،حاکمان و خوانین ایوان بوده است(کلهر-ماهیدشت-تیلاور-ایوان).روایت می کنند که شاکه مردی کچل،ضعیف اما بذله گو و شوخ طبع و خان منصور مردی خوش سیما،شکیل،تنومند و نیرومند،اهل سیاحت و شکار و گویا باسواد بوده است،هر دو نفر طبع شعر و ذوق و شوری خاص داشته اند و علت اصلی آشنایی و بعد دوستی و انیس و مونس یکدیگر شدن را همان طبع روان و ذوق شعری مشترک دانسته اند.