مشاهیر سبزوار

مشاهیر سبزوار:

خواجه نظام الملک : ابوعلی حسن توسی از دهقانزادگان بیهق(سبزوار) بود. از آنجا که دانش‌اندوزیش در شهرتوس(طوس) بود توسی خوانده می‌شد.
ابوالفضل بیهقی : ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی زاده ۳۷۰ شده در. ۹۹۵ شمسی در روستای حارثآباد بیهق در نزدیکی سبزوار ، وفات یافته د ۴۵۶ ه.ش ۱۰۷۷ درغزنین ، مورخ و نویسنده معروف دربار غزنوی است
ابوالحسن علی بن زید ابن محمد بیهقی : ابوالحسن علی بن زید ابن محمد بیهقی معروف به «ابن فندق» و «فرید خراسان» حکیم و ادیب مشهور ایران و از ریاضی دانان قرن ششم هجری وی در فقه، اصول، طب، لغت، عروض، حکمت، کلام، تاریخ و سایر علوم رایج زمان تبحر داشت.
عطاملک جوینی : علاء الدین ابوالمظفر عطاملك بن بهاء الدین محمد جوینی، متولد 623 هجري قمري، از مورخان ونویسندگان قرن هفتم هجری قمری صاحب کتاب ” تاریخ جهان گشا ” .
ابن یمین :اميرمحمودبن محمد يمين الدّين طغرايي فريومدي سبزواري، مشهور و متخلص به ابن يمين، ملقب به فخرالدين، از شاعران قطعه سراي معروف قرن هشتم قمري.
دکترعلی شریعتی : نویسنده،جامعه‌شناس، تاریخ‌شناس و پژوهشگر دینی اهل ایران است.
ملا حسین واعظ کاشفی: حسین بن علی بیهقی مشهور به ملا حسین واعظ کاشفی ادیب و عالم قرن دهم او، بسال 1212 قمري، در شهر سبزوار متولد شد و پدر و اجدادش، از جمله اعيان، اشراف، ملاكين و تجّار سبزوار بودند. كاشفی سبزواری، واعظ، نویسنده، فقیه ومفسر وبرخوردار از آوازی نیكو بوده است واز خطبای زبردست عصر خویش به شمار می رفته ودر حدیث، كلام ونگارش نثرفارسی، سرآمد دوران خود محسوب می شده است

آداب و رسوم سبزواری ها درچهارشنبه سوری:
چهارشنبه سوری و به عبارتی سور پایان سال برای مردم دیار كهن سبزوار بهانه ای است برای انس و الفت و استقبال از بهار .
سور آخر كه همزمان با شب آخرین چهارشنبه سال است از قدیم الایام در این شهرستان با اجرای آئین های خاصی همراه بوده و مردم این دیار تلاش داشته اند لحظاتی شاد و به یاد ماندنی از این شب برای خود و اطرافیانشان به جا گذارند.
كوزه شكستن ، از روی آتش پریدن ،گوی آتش انداختن ،شال اندازی ،مراسم علفه ، پخت غذاهای مخصوص ، ملاقه زنی و طلب عیدی كردن و غیره از رسم و رسومات چهارشنبه سوری در سبزوار است .
از جمله دیگر مراسمی كه در این شب اجرا می شد 'شال اندازی' است كه عده ای مدعی هستند هنوز این مراسم در روستایشان اجرا می شود در مراسم شال اندازی فردی آشنا یا غریبه بر بام خانه رفته و شال خود را از دریچه هورنو( نورگیر خانه ، دریچه ی خانه هایی كه سقف آن گنبدی شكل بوده) به كرسی خانه می انداخت اگر صاحبخانه صاحب شال را نمیشناخت آن قدر شال را میكشید كه مرد شال را رها كند و اگر زورشان نمیرسید برای او تنقلات مثل برگه ی زردآلو ، هلو و بعضی قندو پول و غیره میبستند.
حتی رسم بوده عروس هم به خانه پدر شوهر میرفته و شال میانداخته و به طور مثال طلب قالی یا گوسفند می كرده و با قبول آن از جانب پدر شوهر ،عروس شال خود را بالا میكشیدكه در شال اندازی مردها برای شناخته نشدن صورت خود را با چادر و یا پارچه ای میپوشاندند .

آداب و رسوم مردم سبزوار در استقبال از بهار:
مردم شهرستان سبزوار با آداب و رسومی که خاص و مختص آنان است به استقبال از بهار و سال جدید می روند و اغلب در آخرین روز از سال کهنه که توسط این مردمان پاک سرشت "علفه" نامیده شده آش "جوشواره" می خورند.
با نزدیک شدن به آخرین روز سال بانوان این شهرستان با رفتن به دشت و باغ، سبزی بیابانی جمع می کنند و با پختن جوشواره مقداری از آن را میل و بقیه را برای نهار اولین روز سال جدید می گذارند تا شادابی و سرسبزی را در روزهای آغازین سال جدید تجربه و تا آخرین روز سال با دلی خوش و زندگی سراسر از سرسبزی روزگار خود را بگذرانند.
مردم دیار سبزوار سینه به سینه با حفظ این رسم و آداب کهن برکت را در سفره هایشان جاری می سازند.
رسم "پای" نیز یکی دیگر از رسوم محلی و خاص مردمان دیار سبزوار است مطابق این آئین شب عید بزرگترها هرغذایی را که به این غذا به اصطلاح "پای" می گویند برای كوچكترها و فامیل می‌بردند و با این کار می خواهند تا کوچکترها فردا صبح اول وقت به خانه‌ بزرگترها بیایند.
آداب و سنن غذایی سبزواریها نیز در شب عید جالب است، آنان با پختن غذای محلی خشت تلی که در آن برنج با رشته آش تفت داده می شود به استقبال بهار می روند.
مردمان دیار سبزوار قبل از خوردن خشت تلی با چیدین قرآن، آیینه، كشمش، نخود، پول، تخم‌مرغ و جوز بر سر سفره هفتن سین برای آغاز سال نو آماده می شوند.