مشاهیر سرباز

مراسم عروسی در سرباز:
خواستگارى:

وقتى كه پسر، دخترى را در نظر گرفت يا مادر يا خواهر و يا پدر، دخترى را به پسر پيشنهاد كردند، در صورت قبول پسر، خود پدر و يا يكى از عموهاى او به نزد پدر دختر رفته و بعد از اندكى نشستن و گپ زدن، سر صحبت با پدر دختر باز مى‏كند و مى ‏گويد كه شما پسر مرا به عنوان بنده و كوچك خودتان قبول كنيد. پدر دختر هم براى جواب دادن چند روز مهلت مى ‏خواهد. و در اين چند روز، نظر عموهاى دختر و خويشان و اقوام خود را در اين مورد جويا مى‏شود و از خود دختر هم نظر خواهى مى‏كند. چنانچه آنها نيز جواب مثبت دادند، پدر دختر، جواب را به والدين پسر اعلام مى‏دارد.لذا آنها يك روز و يا شبى را به عنوان مراسم (خبرجنى) تعيين مى ‏كنند.



مهريه (جهاز):

در مراسم (خَبرجَنى) اقوام و خويشان پسر و دختر جمع مى‏شوند و در مورد جِهاز يا مهريه گفتگو مى‏پردازند. تعداد پولى كه به عنوان مهريه تعيين مى‏شود، در ميان طوايف مختلف بلوچ، متفاوت است و براساس توانايى مالى پدر پسر مى‏باشد و مقدار مهريه ممكن است در بعضى از طوايف به 30 مثقال و يا 50 مثقال يا حتى 150 مثقال طلا هم برسد و معمولاً چند نخل خرما و چند قطعه زمين مزورعى را نيز به عنوان مهريه تعيين مى ‏كنند. در ضمن در همين مراسم نيز پدر پسر معمولاً 100 هزارتومان يا كمتر و بيشتر به عنوان نِشانه (شيربها) به پدر دختر مى‏دهد كه اين پولها صرف خريد وسايلى نظير وسايل آرايشى، كفش - دمپايى ... براى عروس مى ‏شوند در واقع از آن عروس هستند. همچنين هزينه وليمه عروسى و مخارج جشن بر عهده پدر داماد مى‏باشد ولى اين هزينه‏ ها، جز مهريه به حساب نمى ‏آيند.



دوران نامزدى:

بعد از مراسم »خبر جنى« و دادن شيربها »نشانه‏ ها« پسر و دختر رسماً نامزد يكديگر مى ‏شوند و دوران نامزدى آنها آغاز مى ‏شود. دوران نامزدى ممكن است گاه تا چندسال و يا چند ماه و يا يك هفته طول بكشد. در اين مدت معمولاً 50 درصد از احتياجات دختر از قبيل كفش و لباس و ... را بايد خانواده پسر تأمين نمايند. اما آنچه كه در دوران نامزدى بلوچها قابل توجه مى ‏باشد، عدم ديدار دختر و پسر مى ‏باشد يعنى آنها حق ندارند كه در اين دوران با همديگر نشسته و صحبت كنند. گويى اين ديدار و صحبت كردن پسر و دختر نوعى گناه محسوب مى ‏شود. و اگر چنانچه در نزد كسى اين كار صورت گيرد، بقيه خانواده‏ ها آنها را مورد طعن و سرزنش قرار مى‏دهند. البته در حال حاضر اين جريان تا حدودى كم‏رنگ شده است.



مراسم عروسى:



دعوت دادن:

در منطقه سرباز، اغلب در روز دوشنبه چند نفر زن از بستگان عروس و داماد، بعد از نماز ظهر پيش اهالى روستا رفته و زنان روستا را دعوت مى‏كنند كه عروسى دختر فلان كس است و از شما دعوت به عمل آورده كه در اين مراسم شركت كنيد لذا در شب دوشنبه زنان در خانه پدر و مادر داماد گرد مى ‏آيند و نوازندگان كه از طايفه نوكر هستند، ترانه ‏هاى شادى را كه در محل »نازينك« ناميده مى‏شوند، سر مى ‏دهند و به شادى مى ‏پردازند. دعوت دادن زنان روستاهاى ديگر بدين صورت است كه در روزهاى چهارشنبه و پنج‏شنبه دو يا سه نفر زن به روستاهاى اطراف مى ‏روند و خويشان و آشنايان خود را دعوت مى‏كنند كه در شب پنج‏شنبه در مراسم عروسى شركت كنند. دعوت مردان خود روستا بدين‏ترتيب است كه به تمامى خانه‏ هاى روستا سر مى ‏زند و با صداى بلند مى ‏گويد كه امشب جشن عروسى پسر فلانى است و از شما دعوت به عمل آورده كه شركت كنيد. اما مردان روستاها و شهرهاى ديگر را با فرستادن كارت دعوت مى ‏كنند.



بستن حجله يا جُل:

صبح سه ‏شنبه يك رأس بز نر در خانه پدر عروس مى‏ كشند و با گوشت آن برنج خورشتى درست مى ‏كنند و به مدعوين نهار مى ‏دهند و بعد از خوردن نهار و معمولاً در ساعت 3 در حاليكه نوازندگان با شدت هرچه تمامتر طبل و دُهل مى ‏زنند و نازينك مى ‏خوانند، عروس را كه در لهجه محلى به او »بانور« مى ‏گويند در گوشه ‏اى از اتاق مى ‏نشانند و جُل را كه معمولاً يك پتو و يا ملحفه ‏اى است، مى ‏بندند. بعد از اينكه جُل را بستند، لباسهايى را كه پدر و مادر داماد (كه معمولاً نزديك به 30 يا 40 جفت هستند) به عروس داده ‏اند، را از صندوق بيرون مى ‏آوردند تا تمامى زنها آنها را ببينند. ولى در اين شب دست و پاى عروس را حنا نمى ‏بندند اما جشن و پايكوبى و رقص همچنان ادامه دارد.



مراسم حنابندان يا شب دُزّكى:

در شب چهارشنبه در حاليكه جشن و سرور و پايكوبى همچنان ادامه دارد، دست و پاهاى داماد را كه در لهجه محلى به او »سالُونْك« مى‏گويند، را در خانه خودش حنا مى ‏بندند كه اوج شادى در همين لحظه جريان دارد، و نوازندگان با شدت هرچه تمامتر به طبل يا دُهُل مى ‏كوبند. در اين هنگام داماد را روى يك چهارپايى يا تخت مى ‏نشانند بطوريكه پاهاى او از چهارپايى آويزان باشند. در حين حنابستن دست و پاهاى داماد، آشنايان عروس و داماد كه در كنار تخت حضور دارند، پولهايى را بر سر و روى داماد مى ‏گيرند كه اين پولها را نوازندگان جمع مى ‏كنند. عين همين مراسم در خانه عروس نيز جريان دارد ولى بر خلاف داماد، عروس را بر روى تخت نمى ‏نشانند بلكه او را در پشت همان جُل بر روى يك لحاف مى ‏خوابانند و زير پاهاى او يك بالشت مى‏گذارند و خواهر يا مادراو، دست و پاهاى او را حنا مى‏بندد. در مراسم حنابندان معمولاً نوازندگان اين نازينك را بيشتر تكرار مى ‏كنند كه »داماد يا عروس حنابندان است و مادر و پدرش شادمان هستند« به هر حال در اين شب كه به شب دُزوكى شهرت دارد، تا نزديكى سحر، جشن و پايكوبى ادامه دارد.



شب عروسى يا شب راستگى:

در اوايل صبح پنج‏شنبه معمولاً در نزديكى مجلس يا ديوان مردان، نزديك به 10 يا 20 بز نر و ماده و يا يكى دو گاو مى ‏كشند. قصابها گوشتها را تكه تكه مى ‏كنند و از ساعت 2 به بعد آشپزها كار خودشان را آغاز مى ‏كنند و تا ساعت 8 شب خوراك مدعوين، چه زن و چه مرد را فراهم مى ‏آورند. در هنگام عصر، زنان حناهاى زيادى را مى ‏كوبند و به هر خانه ‏اى در روستا مقدارى حنا مى ‏فرستند و در اين روز تمامى دعوت‏شدگان، چه از خود روستا و چه از روستاهاى ديگر به خانه داماد يا عروس گرد مى ‏آيند و معمولاً بعد از نماز عشاء، شام را به مهمانان مى ‏دهند. بعد از خوردن شام، معمولاً در ديوان مردان دو نفر مى ‏گردند و نات »كمك مالى« را جمع ‏آورى مى‏كنند و هركس به تناسب مالى خودش مبلغى پول مى ‏دهد. در اين شب نيز دست و پاهاى داماد و عروس را حنا مى ‏بندند و از آنجا كه در اين شب برخلاف شبهاى ديگر، ديوان يا مجلس مردان نيز وجود دارد، پس از اينكه دست و پاهاى داماد را حنا بستند، او را به ديوان مردان مى ‏آوردند و شاعر به محض ديدن داماد، شعرهايى را در وصف او مى ‏خواند و در اين هنگام اطرافيان داماد پولهايى را بر سر او مى‏گيرند كه اين پولها را رقاص شاعر جمع ‏آورى مى ‏كند و در اين شب جشن تا صبح ادامه دارد.



مراسم استحمام يا كورگان:

روز جمعه بعد از خوردن نهار و معمولاً ساعت 2 بعداز ظهر، داماد را به مظهر قنات يا چشمه يا رودخانه مى‏برند. در مسير راه نوازندگان نارينك‏هاى شادى را سر مى‏دهند و مى ‏گويند »داماد را سر آب مى ‏بريم و سرو جانش را مى ‏شوئيم و داماد ما يك دلبر است او را سر حمام مى ‏بريم«. بعد از رسيدن به قنات يا چشمه و رودخانه، لباسهاى داماد را از تنش بيرون آورده و يكى از نزديكان داماد و يا يك نوكر بدنش را صابون مى ‏مالد و در اين هنگام نوازندگان به نواختن طبل و خواندن نازينك مشغول هستند. پس از استحمام داماد و پوشيدن لباسهايش به چند روستاى اطراف نيز مى ‏روند و آنگاه به روستا باز مى ‏گردند.



مراسم نكاح: بعد از رسيدن به روستا، به خانه و يا به مسجد مى ‏روند. مولوى محله يا روستا حاضر شده و دو نفر را نزد عروس مى ‏فرستند تا رضايت او را جويا شده و او وكيل خود را معرفى نمايد. معمولاً عروس، پدر يا عموى خودش را به عنوان وكيل انتخاب مى ‏كند. خلاصه اينكه داماد در مقابل مولوى مى ‏نشيند. قبل از خطبه عقد، مولوى مشخصات سجلى عروس را مى ‏خواند و خطاب به داماد مى‏گويد كه او را با اين مقدار مهريه به زنى شما در آوردم، آيا قبول دارى؟ داماد در جواب مى ‏گويد: قبول كردم. آنگاه رو به وكيل عروس، بعد از خواندن مشخصات سجلى داماد، مى‏ گويد: كه آيا دختر را با اين مقدار مهريه به زنى داماد دادى و بخشيدى؟ وكيل در جواب مى ‏گويد: دادم و بخشيدم. آنگاه مولوى دست راست داماد را در دست گرفته و خطبه نكاح را مى ‏خواند و سپس همه حاضرين براى سلامتى و خوشبختى عروس و داماد، دعا مى ‏كنند و بعد از نكاح شيرينى يا غذايى مى ‏خورند.



مراسم شب زفاف:

بعد از نكاح و نزديكى غروب، داماد را در حاليكه پدر و برادر يا دو نفر از نزديكان او، دو دستش را گرفته‏ اند، به سوى خانه عروس مى‏برند. در مسير راه نوازندگان به رقاصى و پايكوبى مى‏پردازند. زمانيكه به در خانه عروس مى ‏رسند، يكى از نوكرها يا نوازندگان جلوى در را سد مى ‏كند و از داماد هديه‏ اى به عنوان دربانى مى ‏گيرد كه در اصطلاح محلى به اين دربانى »لُوگ دَپدارى« مى ‏گويند. و داماد هم مبلغى به او مى‏ دهد و او درب را باز مى‏ كند ضمناً نازينكى را كه در اين هنگام نوازندگان مى ‏خوانند اين است »داماد آمد كاخ يا كلات را گرفت« پس از ورود به خانه، داماد ابتدا دو ركعت نماز نفل مستحب مى ‏خواند و بعد از آن در كنار عروس كه قبلا او را آرايش داده ‏اند، بر روى تخت مى ‏نشيند و زانوى خود را روى زانوى عروس مى ‏گذارد. در اين هنگام يك نفر از بستگان سر عروس و داماد را سه بار به هم مى ‏زند تا همسر شوند. و زنى كه عروس را آرايش كرده است صورت وى را مى ‏پوشاند و هديه‏اى را به عنوان »حَق ديمدارى« از داماد مى ‏خواهد و داماد نيز ناچاراً مبلغى به او مى ‏دهد و او صورت عروس را عيان مى ‏كند. در اين زمان در دامان داماد يك پسربچه ‏اى مى ‏نشانند به نيّت اينكه اولين بچه آنها پسر باشد. و در بعضى از روستاها به داماد يك ليوان شير يا نوشابه ميدهند كه او مقدارى را خورده و باقيمانده را به عروس مى خوراند. بعد از يك ساعت حضّار از خانه بيرون مى‏روند و عروس وداماد را تنها مى ‏گذارند.



مراسم مباركى:

سر صبح شنبه، بعد از صرف صبحانه، خويشان و نزديكان عروس و داماد به تدريج و اندك اندك به اتاقى كه عروس و داماد در آن هستند، مى ‏روند و دست خود را به پشت عروس و داماد مى‏زنند و مى ‏گويند مبارك بادا، مبارك‏بادا. و بعد از آن سكه بر سر و روى داماد و عروس مى‏ريزند كه كودكان اين سكه ‏ها را جمع مى ‏كنند و بعد از اين مراسم، مراسم عروسى تمام مى ‏شود.



دعوت از عروس و داماد:

بعد از مراسم مباركى، ابتدا تمامى خويشان و نزديكان عروس و داماد كه در همان روستا هستند، شام يا ناهار آن دو را به نوبت و بر اساس اطلاع قبلى به خانه آن‏ها مى ‏رسانند. اما اگر چنانچه آنها داراى خويشان نزديكى در روستاهاى ديگرى باشند، بعد از چند روز، از عروس و داماد دعوت به عمل مى ‏آورند. لازم به توضيح است كه در منطقه سرباز معمولاً پسران و دختران در انتخاب همسر آينده خود تقريباً هيچ نقشى ندارند، به محض اينكه پسران به سن بلوغ برسند، والدين دست به كار مى ‏شوند و دخترى براى او انتخاب مى ‏كنند و دختران نيز در صورتيكه پدرانشان راضى باشند هيچ نقشى ندارند و مطيع والدين خود هستند و در واقع رضاى آنها رضاى والدين آنها مى ‏باشد. ولى امروزه به علت رشد فرهنگى و گسترش ارتباطات، پسران و دختران نقش فعالترى در زمينه همسر گزينى دارند. در ضمن هم اكنون در بسيارى از روستاها در هنگام عروسى از طبل و رقص و پايكوبى خبرى نيست، بلكه اغلب يك مولوى مى ‏آورند كه سخنرانى و وعظ مى ‏كند. نكته جالب در عروسى بلوچها اين است كه با وجود آنكه تمامى مخارج عروسى بر عهده داماد است، امّا داماد را به نزد عروس مى ‏برند.