مشاهیر نیک‌شهر

فرهنگ، آداب و رسوم نیک‌شهر:

قبايل بلوچ رسم دارند كه وقتي مهماني تازه بر آنها وارد مي‌‌شود، كدخدا يا ريش‌سفيد او را به مهمانخانه يا به قول خودشان مسافر‌خانه‌شان مي‌‌برند. به رسم هميشگي، اول آب تعارف مي‌‌كنند. اين عادت ديرينه بلوچ‌‌ها به آن علت است كه در صحرا‌هاي بلوچستان آب كم مي‌‌باشد و كمتر آبي به مسافران و مهمانان مي‌‌رسد، پس اول آب تعارف مي‌‌‌كنند و بعد هم چايي مي‌‌آورند. جالب اين است كه چايي كه مي‌‌آورند شيرين بوده و به جاي قند از شكر استفاده مي‌‌كنند.رسم جالب ديگري در ميان مردم بلوچ كه تا سال‌ها قبل بسيار پررنگ‌تر بوده، اين است كه زنانشان با طلا و حلقه‌هاي نگين‌دار، تيغه وسط بيني يا پره سمت چپ يا راست آن را مزين مي‌‌كنند و از گوشواره‌‌هاي بسيار كلفت و پهن با نگين‌هاي قرمز رنگ درشت براي گوش‌هايشان استفاده مي‌‌كنند. گردن‌بندهاي بسيار بزرگ و پر طلا و سنگين بر گردن‌شان مي‌‌آويزند. آب خوردن را در داخل مشك‌هايي مي‌‌ريزند و مشك‌هاي آب هر خانواده بر دو پايه يا چهار پايه‌ آويزان است و قطرات آبي كه از روزنه‌هاي ريز آن مي‌‌تراود به آرامي پايين مي‌‌چكد.
جنس مشك‌هايشان از كيسه‌اي چرمي است كه از پوست گوسفند يا بز مي‌‌باشد، هنگام قصابي با مهارتي خاص و بدون پارگي، آن را از گوشت جدا مي‌‌كنند و بعد پرداخت مي‌‌دهند سپس منافذ آن را با نخ‌‌هاي چرمي مي‌‌گيرند و با استفاده از چوبي در محل سر حيوان، سوراخي ايجاد مي‌‌كنند. باد و گرماي هوا به بدنه مشك برخورد مي‌‌كند و باعث تبخير بخشي از آب‌هاي تراويده شده از منفذهاي بسيار ريز مي‌‌گردد و در نتيجه آب درون مشك، خنك‌تر مي‌‌شود.كفش‌هايي كه مردم بلوچ به پا مي‌‌كنند از پشم روي نخل‌هاست كه به گونه‌اي خاص ساخته شده و داراي بندي مخصوص از همان الياف است. بند به گونه‌اي تعبيه شده كه برانگشت وسط و پشت پا قرار مي‌‌گيرد. درست همانند دمپايي‌هاي ابري يا سندل. اين كفش‌ها بسيار پردوام هستند.عروسي اهل هر قبيله با هم قبيله خودش صورت مي‌‌گيرد. در مراسم ازدواج رسمي به نام بجاري دارند يعني اخذ كمك از تمامي فاميل و آشنايان. هركس هر چقدر داد، نوشته مي‌‌شود تا بعدا به همان اندازه يا حتي بيشتر به وي پرداخت شود.
سوزن‌دوزي بلوچي، سفالگري، حصيربافي، قالي‌بافي، سبدبافي، گليم‌بافي، سكه و آينه‌دوزي، پشتي‌بافي، بوريابافي و پرده بافي از صنايع‌دستي استان سيستان و بلوچستان محسوب مي‌‌شوند.از سوغات اين استان هم مي‌‌توان مركبات، انار، انبه، موز، خربزه درختي و خرما را نام برد.شايد سفر به كوير اندكي دشوار باشد، هر سفري سختي‌هايي به همراه دارد اما سيستان و بلوچستان، با طبيعت خاص و زيباي خود و مردمان مقاوم و مهمان‌نوازش، خاطراتي شيرين براي تان برجا مي‌‌گذارد كه هرگز از ياد نخواهيد برد.
مردم دیار كهن و ولایتمدار بلوچستان در عید سعید فطر همچون دیگر اعیاد پایبند سنتهای پیشنیان بوده و آداب و رسوم این روز فرخنده در گذر تاریخ نه

تنها بین مردم كمرنگ نشده است بلكه با قوت بیشتری پاس داشته می شود.

اعیاد قربان و فطر در نزد مردم اهل سنت بلوچستان بسیار حایز اهمیت است و این روزهای فرخنده را همچون عید نوروز و طلیعه سال نو پاس می دارند.

مردم بلوچستان پس از یك ماه روزه داری و عبادت خالصانه پروردگار متعال با خرید لباس نو و نظافت منزل خویش به استقبال عید سعید فطر می روند.

در دهه پایانی ماه مبارك رمضان مراكز خرید شهرهای بلوچستان، مملو از جمعیتی است كه برای تهیه ملزومات عید فطر به بازار آمده و تلاش می كنند با خرید البسه و وسایل نو به خود و خانه خویش طراوات و تازگی ببخشند.

در واقع شب عید واقعی كودكان و بزرگسالان دیار بلوچستان آخرین شب ماه مبارك رمضان است و تقریبا تمام آداب عید نوروز بویژه نظافت خانه و تهیه پوشاك و كفش نو برای فرزندان و همچنین دید و بازدید در عید فطر انجام می گیرد.

قبل از اینكه عید فطر فرا برسد، مردان و زنان بلوچ با خرید پارچه و تحویل آن به خیاطی ها و گلدوزی ها، بهترین نوع البسه را برای خود تهیه و آن را با عطرهای خوشبو معطر می كنند.

مردان بلوچ در عید فطر لباس محلی سفید بر تن می كنند و اعتقاد دارند كه پوشیدن بهترین لباس و معطر كردن آن مستحب است و ثواب دارد.

یكی از آداب عید سعید فطر در دیار بلوچستان، برگزاری مراسم حنابندان بانوان است با این توصیف كه در شب پایانی ماه مبارك رمضان زنان بلوچ با تهیه و آماده سازی حنا، خود را برای شركت در مراسم حنابندان آماده می كنند.

در مراسم حنابندان زنان و دختران بوسیله حنا دستان خود را با نقش های مختلف و زیبا می آرایند كه معمولا این كار توسط فردی كه در این زمینه مهارت دارد انجام می شود.

در غروب آخرین روز از ماه رمضان، مردم بلوچستان به نقاط مرتفع شهر و روستای محل سكونت خود می روند تا هلال ماه شوال را مشاهده كنند و اگر از رویت ماه اطمینان یافتند سور و سات جشن عید فطر را فراهم می كنند.

در صبح روز عید فطر مردان بلوچ با ظاهری آراسته جهت اقامه نماز جماعت به عیدگاه می روند و كودكان و نوجوانان نیز به تعبیت از بزرگان خویش در نماز شركت می كنند.

پس از پایان نماز عید فطر، نمازگزاران همدیگر را در آغوش می گیرند و فرا رسیدن عید را به یكدیگر تبریك می گویند و اگر كسی را رنجیده باشند طلب بخشش و حلالیت می كنند.

مردم بلوچستان معتقدند كه اگر كسی در طول سال مرتكب خطایی شده و كسی را رنجیده باشد با طلب حلالیت در عید فطر در پیشگاه خداوند متعال بخشیده خواهد شد.

در بلوچستان بانوان نمی توانند در نماز عید شركت كنند و معمولا در خانه می مانند و زمینه پذیرایی از مردان خود و مهمانان را فراهم می كنند.

پس از رفتن مردان و كودكان به عید گاه، زنان با پوشیدن لباس نو و آراستن خود با زیورآلات و همچنین آماده كردن غذاهای خوشمزه چشم انتظار می مانند تا از آنان پذیرایی كنند و حلالیت بطلبند.

كودكان نیز در عید فطر از بزرگترها عیدی می گیرند و اوقات خوشی را سپری می كنند.

معمولا در بلوچستان سه روز را پس از ماه مبارك رمضان برای عید فطر در نظر می گیرند و اگر كسی نتوانست اقوام و آشنایان خود را در روز اول عید ملاقات كند، برای تبریك گویی وحلالیت طلبی تا سه روز فرصت دارد.

در ایام عید فطر، مردم بلوچستان كسب و كار خود را تعطیل می كنند و به دید و بازدید از بزرگترها و عیادت بیماران می پردازند و اگر فردی از نزدیكان خود را از دست داده باشند، برای دلداری به بازماندگان وی به منزل شان می روند
اغلب مردم نیکشهر از نیمه دوم ماه شعبان، خود را آماده استقبال از ماه مبارک رمضان می کنند و با غبارروبی خانه ها و نظافت مساجد به پیشواز ماه مبارک می روند.زنان نیکشهری قبل از آغاز ماه مبارک رمضان نیز علاوه بر تمیز کردن خانه خود، نظافت مساجد محله یا روستای خود را نیز برعهده می گیرند.همچنین زنان به روشن کردن مشک و دود دادن مواد خوشبویی به نام "سوچکی" مشغول می شوند. سوچکی تکه های نازکی از یک درخت بسیار خوشبو است که معمولاً با مواد معطر دیگر آغشته شده است.مردان نیز در آماده سازی مساجد برای استقبال از ماه مبارک رمضان کمک می کنند و با نصب چادر و تفکیک مکان زنان و مردان در مساجد، زمینه حضور زنان را برای استفاده از برکات این ماه مهیا می سازند.با آغاز ماه مبارک رمضان هر شب قبل از اذان صبح، عده ای از مردم نیکشهر برای بیدار کردن اهالی با زدن طبل و خواندن اشعاری که اغلب از سروده های عامیانه منطقه است، مردم را هنگام سحر بیدار می کنند.سحرخوانی توسط دو یا سه نفر انجام می شود و آن کس که بر طبل می کوبد، خواننده هم هست و همراهان وی نیز نقش همخوان را بازی می کنند.شب ها بعد از نماز عشاء، نماز ۲۰ رکعتی اقامه می شود که به آن "تراویح" می گویند که از نظر اهل سنت این نماز در ماه مبارک رمضان فضائل زیادی دارد و خواندن آن برای روزه داران لازم است.در شب های قدر، زنان بلوچ به صورت گروهی در خانه ها و مردان در مساجد به عبادت و تلاوت قرآن می پردازند.مردان خانواده سعی می کنند فرزندانشان را همراه خود به مساجد ببرند تا از سخنان مولوی که پیرامون فضیلت این ماه مبارک و احیاء و زنده داری شب های قدر است بیشتر بهره ببرند.در عشره اخیر ماه مبارک رمضان و همزمان با شب های قدر، روحانی محل به نمایندگی از همه مردم هر محله، در چادری که در گوشه ای از مسجد نصب شده است مراسم اعتکاف را برگزار می کند و شبانه روز به تلاوت قرآن و اقامه نماز و دعا و نیایش می پردازد و تا شب قبل از عید حق بیرون رفتن از مسجد را ندارد.یک شب مانده به پایان ماه مبارک رمضان و اعتکاف، اهالی محل و نمازگزاران، مبلغی را به عنوان هدیه به فرد معتکف تقدیم می کنند.زمانی که ماه مبارک رمضان پایان می یابد، مردم خود را برای روز عید سعید فطر آماده می کنند و در این روز با پوشیدن لباس نو به نزدیک ترین عید گاه محل سکونت که محلی برای اقامه نماز عید است، می روند.حضور کودکان به همراه پدران و نزدیکان خود در عیدگاه ها از نکات جالب این مراسم معنوی است.با پایان نماز عید و خواندن دعا، نمازگزاران بویژه اقوام و خویشاوندان به صورت دسته جمعی، صله رحم را بجا می آورند، همدیگر را در آغوش گرفته و از یکدیگر طلب بخشش و حلالیت می کنند