مشاهیر کاشمر

مشاهیر شهرستان کاشمر:

دکتر اعتضاد کاشمری:
دکتر اعتضاد کاشمری فرزند حکیم باشی ترشیز یکی از 10 دکتر طب نوین در ایران بود.در کاشمر وی را به نام دکتر اعتضاد هنوز به خاطر میاورند و محل زندگی وی به همین نام در کاشمر نامگذاری شده است.

میرزا عبدا.. خان-شهاب ترشیزی:
میرزا عبدا.. خان متخلص به شهاب از شعرای توانای اواخر قرن دوازدهم و از پیراوان سبك معروف به بازگشت ادبی در خراسان كه بسال 1165 در روستای شفیع آباد بردسكن از توابع ترشيز (كاشمر) متولدشد. وی در عهد زندیه می زیست . تذكره نویسان وی را شیرین كلام، خوش طبع، استاد، فصیح، بلیغ و آگاه معرفی كرده اند . دوران كودكی اش در همین سرزمین به تحصیل علوم گذشت.آن طور كه از اشعارش معلوم است درنجوم و خط ونقاشی و قلمدان سازی و نظایر آن دست داشته است . خط را نیكو نوشته و تعلیم خط نیز می داده است. زور گویی حكام باعث شد شهاب كاشمر را ترك كند و به هرات رود . در هرات به خدمت سلطان محمود (پسر تیمور شاه ) در آمد . در سال 1198 دوباره به شهرهای یزد وكاشان، تهران و اصفهان سفر كرد و سر انجام به ترشیز بازگشت . غصب اموال وی توسط حاكم شهر هرات باعث شد که دوباره به هرات بر گردد . پس از مرگ تیمور و اختلاف بین پسرانش شهاب در سال 1212 به تربت حیدریه رفت و در سال 1216 در آنجا در گذشت .شعر شهاب بسیار محكم، روان و زیباست . او در انواع قصیده، غزل، قطعه و مثنوی به جد كار كرده است . كلیات شهاب را از ده هزار تا صد هزار بیت ذكر كرده اند لاكن خود شهاب آنها را بیست هزار بیت می داند.امروزه مجموعه سرودهای شهاب 15302 بیت است كه احتمالا پنچ هزار بیت تا هزار بیت وی از میان رفته است.از جمله آثار او می توان به بهرام نامه، یوسف و زلیخا، خسرو وشیرین، عقد گوهردر علم نجوم، ملحد نامه، دیوان اشعار و مراد نامه اشاره کرد.

ظهوری ترشیزی، نورالدین محمد:
(وف 1026 -1024 ق)، شاعر و نویسنده، متخلص به ظهورى. ملقب به ملك الشعراء. وى در قریه‏ى جمند، از توابع ترشیز، به دنیا آمد. جوانیش به كسب ادب و دانش در خراسان گذشت، سپس به یزد رفت و در آنجا به شیوه‏ى شاعرى مشغول شد و با گروهى از اهل ادب معاشرت نمود در همان دیار با وحشى بافقى آنشایى و مصاحبت یافت. پس از آن چندگاهى به شیراز عزیمت كرد و در آنجا با درویش حسین سالك شیرازى، شاعر و نقاش و مذهب معروف، دوستى و ملازمت یافت. سپس قصد هند كرد و وارد دكن شد و در بیجاپور به درگاه عادل شاهیان رسید و ملازمت عادل‏شاه ابراهیم ثانى را یافت و او را مدح گفت. آشنایى ظهورى با ملك قمى هم در همین ناحیه‏ى دكن و ظاهره در بیجاپور حاصل شد و به مواصلت ظهورى با دختر ملك انجامید و از آن پس دو شاعر با یكدیگر به سر بردند و در ایجاد بعضى اثرها با هم همكارى داشتند. ظهورى پس از چندى آهنگ حجاز كرد و در بازگشت به هند در احمدنگر پایتخت نظامشاهیان به خدمت عبدالحریم‏خان خانان رسید. وى در نظم و نثر دست داشت بطورى كه در هند به شهرت رسید. از جمله آثارش: مجموعه منشآت به نامهاى: «دیباچه‏ى نورس»، كه مقدمه‏اى است بر كتاب «نورس خیال» اثر ابراهیم عادل‏شاه؛ «گلزار ابراهیم»، در ستایش ابراهیم عادل‏شاه؛ «خوان خلیل»، كه با مشاركت ملك قمى به نام ابراهیم عادل‏شاه تصنیف كرد؛ «پنج رقعه»؛ «دیوان» شعر؛ «ساقى‏نامه»، حدود چهار هزار و پانصد بیت كه به نام برهان ثانى نظامشاه سرود. نورالدین محمد، ترشیزى شاعر مشهور اوایل قر. 11 ه. (ف. 1025 ه.ق./ 1616 م.) وى مدتى در خراسان و عراق و فارس به سر برد و با عمال و بزرگان و شاعران آن نواحى مصاحبت داشت و سپس به مكه و از آنجا در سال 980 ه.ق./ 1572 م. به هند رفت و در آنجا كسب مقامات بلند كرد. دیوان ظهورى شامل مثنوى‏ها، قصیده‏ها و غزلهاى بسیار است و سه دیباچه وى به نثر فارسى بر مجموعه‏هاى او (نورس، گلزار ابراهیم، خوان خلیل) به نام «سه نثر ظهورى» شهرت بسیار دارد و جزو كتب درسى هندوستان و پاكستان به شمار مى‏رود، و بر آن شروحى نوشته‏اند. شهرت ظهورى در هند بیشتر از ایران است. برگرفته از کتاب: اثرآفرینان (جلد اول-ششم)

طوطی ترشیزی، شهاب‏الدین علی:
(وف 867 / 866 ق)، شاعر و طبیب، متخلص به طوطى. وى از شاعران خراسان در عهد ابوالقاسم بابر تیمورى و از نزدیكان امیر علیشیر نوایى به شمار مى‏رفت. شهاب‏الدین علاوه بر مهارت در سخنورى از پزشكان معروف زمان خود به حساب می ‏آمد. طوطى بیشتر ایام عمر خود را در هرات سپرى كرد و در جوانى در همان سامان درگذشت. از آثار وى: «دیوان» شعر.

آهی ترشیزی:
یکی از شاعران سده ۱۰ شمسی ایران بود. نام اصلی ولی سلطان قلی بیگ بود و وی از اهالی ترشیز در کاشمر در ناحیه خراسان بود. وی در شعر ابتدا به نرگسی و سپس به آهی تخلص می‌کرد. اشعار وی بیشتر غزل و حاوی مضامین عاشقانه است. «دیوان غزلها» و «ساقی نامه» دو کتاب شعر وی هستند که از آنها نامی باقی مانده است. آهی در سال ۹۲۷ هـ.ق در تبریز درگذشت اما از مکان دفن وی اطلاعی در دست نیست.

اهلی ترشیزی، یوسف:
(وف 934 ق)، شاعر. معروف به اهلى خراسانى، اهلى هروى و اهلى تورانى. اصلاً از اهالى تبریز بود، اما چون در ترشیز متولد شد به این نام مشهور است. به سبك هندى غزل مى‏گفت. نخست از مداحان شاهرخ و سپس سلطان حسین بایقرا بود. درباره‏ى او گفته‏اند كه رندى عاشق‏پیشه بود. سرانجام كارش به جنون كشید. پس از انقراض سلسله‏ى تیموریان به تبریز به دربار سلطان یعقوب رفت. چون در كماندارى بسیار زبردست بود جوانان تبریز از او مشق مى‏گرفتند. در همان جا درگذشت. صاحب «ریحانة الادب» زندگى‏نامه‏ى او را در دو مدخل جداگانه تحت عنوان اهلى ترشیزى و اهلى خراسانى ذكر كرده، در حالى كه این دو یك شخصیت هستند. آثار وى: «دیوان شعر» مشتمل بر 3500 بیت غزلیات عاشقانه؛ «تحفة السلطان فى مناقب النعمان»، منظومه‏اى به نام شاهرخ تیمورى كه ترجمه‏ى كتاب «المواهب الشریفه فى مناقب ابن حنیفه» تألیف امام ابوالحسن بیهقى دانشمند معروف قرن ششم است.

محيي الدين طرششي:
ابو سعيد محمد بن يحيي معروف به محيي الدين در سال 476 هجري قمري در طرشيث به دنيا امد و پس از گذراندن روزگار كودكي و آشنا شدن با بسياري از علوم و اداب زمان خود براي تكميل و تحصيل فقه به خدمت امام محمد غزالي (450-505) شتافت و طولي نكشيد كه از بزر گترين شاگردان او شمرده شد و در رديف بزرگترين شاعران قرار گرفت . از آثار اين دانشمند ترشيزي چيزي در دست نيست اما از اهم تاليفات او به دو كتاب الانتصاف في مسائل الخلاف و المحيط في شرح الوسيط اشاره شده است . محيي الدين در جريان حمله غزها به نيشابور در سال 548 هجري .ق به قتل رسيد.

عميد الملك كندري:
طغرل بيك سلجوقي كه در سال 439 هجري .ق با جلوس خود ،سلطنت آل سلجوق را اغاز كرد ،مدت بيست سال از بيست و شش سال سلطنت خود را بر كفايت و كارداني وزيري دانشمند تكيه داشت كه عميد الملك خوانده مي شد .
عميد الملك اگر چه به عمر ،كم زيست و در هنگامي كه به قتل رسيد چهل و چند سال بيشتر نداشت ليكن نيمي از همين عمر كوتاه را وزارت داشت و هم در طول دوران وزارت خود از خدمت به زبان و ادب فارسي باز نايستاد .
عميد الملك خود البته از دانشمندان و شاعران زمان خود بود و سبب راه يافتنش را به دربار سلاجقه نيز به علت فضلي كه داشته است ، ذكر كرده اند وي سرانجام با سياست رقيب سياسي خود نظام الملك به قتل مي رسد و جسد او را در سال 456 هجري .ق به زادگاهش كندر برده و در كنار مدفن پدرش ابو صالح منصور به خاك سپرده شد .

علاوه بر شعرا و رجال فوق برخی دیگر از شعرا و بزرگان كاشمر از آن جمله اند :
» كاتبي ترشيزي
» شيخ احمد جامي نامقي
» اسماعيل ترشيزي